Dit is een vrij land. Dat is zo klaar als een klontje en dat zal iedereen beamen. Toch? Iedereen mag zeggen wat hij of zij wil, er is een democratisch partijensysteem en je kunt gaan en staan waar je wilt. Zo beleven wij Nederland. Dit is absoluut een vrij land.

En toch klopt er iets niet. Als heel klein kind kon je iedere impuls die in je opkwam onmiddellijk leven. Wilde je huilen dan ging je huilen, wilde je slapen dan ging je slapen en zo ging dat voor al je primaire behoeften tot en met poepen en plassen aan toe. Naarmate de jaren vorderden trad de socialisatie in en leerde je om op gezette tijden te eten en te slapen en om te poepen of te plassen ging je naar de WC. Maar de ‘socialisatie’ (en nu zet ik het tussen aanhalingstekens) is nooit opgehouden en gaat door tot op de dag van vandaag.

Als je een stukje gaat fietsen dan moet je rechts houden, je verlichting moet in orde zijn, je moet je arm uitsteken wanneer je naar rechts of links gaat, je mag niet harder dan dertig kilometer per uur, je mag niet met drie personen naast elkaar fietsen, je mag geen tas aan het stuur hebben hangen, en zo kan ik nog wel even doorgaan. Kies je ervoor om met de auto op pad te gaan dan is de lijst nog veel en veel langer. En zowel de fietsers als de auto’s mogen niet zomaar overal komen. Er zijn wegen waar geen fietsers of auto’s mogen komen of waar ze allebei niet mogen komen.

Alle aspecten van ons leven zijn door talloze beperkingen ingedamd. Indien ik iets aan mijn huis wil veranderen dan mag dat niet. Voor een dakkapel of een serre zal ik waarschijnlijk nog wel een vergunning krijgen maar ik moet niet met ‘hele wilde’ ideeën aankomen zoals een dakterras aanleggen of een toren naast mijn huis bouwen. En de vergunning voor een dakkapel of een serre betreft niet een simpel briefje met “mag ik alstublieft een dakkapel bouwen?”. Nee, ik moet zeer gedetailleerde tekeningen overleggen die aan talloze regels voldoen (en waarvoor ik een specialist in moet huren) en achteraf wordt gecontroleerd of het inderdaad volgens die tekeningen is uitgevoerd.

Alle impulsen die ik als klein kind had heb ik nu uiteraard nog steeds. Dit zijn impulsen om te leven. Alleen iemand die dood is heeft geen impulsen meer want zelfs de impuls om het hart te laten kloppen heeft die persoon niet meer. Maar alle structuren die in onze maatschappij aanwezig zijn ‘om alles in goede banen te leiden’ verhinderen talloze impulsen. Ik mag niet zomaar mijn huis verbouwen of ergens een lap grond kopen en daarop een huis bouwen, ik mag niet zomaar een eigen voertuig bouwen en daarmee de weg op gaan, ik mag niet zomaar een winkel beginnen, of een kinderopvang, of een bed & breakfast, of een eettentje, of een adviesbureau of een schooltje, enzovoort. De lijst is eindeloos. Een eindeloze lijst die onze impulsen tegenwerkt.

Vrijheid heeft te maken met het kunnen leven van je impulsen. Iedere keer dat je een impuls van jezelf moet ‘inslikken’ wordt je beperkt in je vrijheid. Iedere impuls die niet geleefd mag worden moet onderdrukt worden. Aanvankelijk gebeurt dit van buitenaf door je ouders of de overheid, en wanneer je grijze massa dit heeft overgenomen omdat het kennelijk zo moet, mag het ook niet meer van jezelf. Als je een keer moet plassen waar geen WC is dan houd je het op (dit geeft heel duidelijk spanning!) totdat de mogelijkheid zich aandient om ergens van een WC gebruik te kunnen maken. Terwijl er geen enkele zinnige reden is om niet even in de bosjes of gewoon aan de rand van de straat te gaan plassen (ook al ben je een vrouw), behalve dan onze innerlijke overtuiging dat “dat niet zo hoort en niet netjes is”. Om niet in het openbaar te plassen is een puur willekeurige overtuiging die ons voorgehouden is en die we overgenomen hebben, maar deze overtuiging mist aan de basis iedere bestaansreden.

En we hebben in deze maatschappij niet een paar overtuigingen waarvan we het prettig vinden (?) dat iedereen er naar leeft, nee, we hebben er ziljoenen. En al die ziljoenen overtuigingen leiden tot evenzoveel spanningen omdat ze talloze impulsen onderdrukken. Vrijheid gaat over het kunnen leven van je impulsen. Dit is helemaal geen vrij land.