De illusie dat ik geen keus heb

Zoals ik in de vorige illusie al vertelde ben ik penningmeester van een stichting. In die hoedanigheid heb ik al enkele malen formulieren van de bank ontvangen met vragen over connecties die de stichting, of personen die op welke manier dan ook verbonden zijn met de stichting, heeft met landen of organisaties die ongewenst zijn. Waarbij het label ‘ongewenst’ gedefinieerd wordt door de overheid. In mijn ogen zijn dit Nazistische formulieren, want in de jaren dertig van de vorige eeuw werd in Duitsland gecontroleerd of je banden had met Joodse organisaties/personen en in het Nederland van de 21e eeuw word je gecontroleerd op banden met (bijvoorbeeld) Islamitische organisaties/landen. Ik kan en wil dit niet anders betitelen als Nazistisch.

Alles in mij komt in opstand bij het idee dat ik die formulieren zou gaan invullen, dus ik gooi ze direct bij het oud papier. De gevolgen daarvan werden vorige week duidelijk: de bankrekening van de stichting was geblokkeerd! Bellen met de bank leverde inderdaad de bevestiging dat de rekening was geblokkeerd én dat dit kwam omdat wij hun formulieren niet invullen en retourneren (lees: geen informatie verstrekken over het reilen en zeilen van iedereen die bij de stichting betrokken is). Het verweer van de bank is dat zij slechts uitvoerder zijn van overheidsmaatregelen, en omdat de overheid tegenwoordig wil dat de banken tot in detail weten voor welke organisaties ze bankieren sturen de banken vergaande vragenlijsten naar hun cliënten. De bank zegt: ik heb geen keus, zo is de wet.

Vorig jaar heb ik een nieuw paspoort aangeschaft. Daar werd ik niet blij van, want ik moest mijn vingerafdrukken afgeven, eveneens een Nazistische maatregel. Ik maakte dat ook kenbaar aan de mevrouw achter het loket en ik hoor haar nog zeggen: ik heb geen keus, zo is de wet.

Nog vaak worden Duitsers afgeschilderd als die jongens van “Befehl ist Befehl”, onnadenkende robots die alleen maar opdrachten uitvoeren. Nog afgezien daarvan of dit zo is, zijn wij dan ‘beter’? Hoeveel ambtenaren voeren overheidsmaatregelen uit waar ze eigenlijk niet achter staan (als ze er al überhaupt bij stil staan)? En dit geldt ook voor mensen die bij een bank werken of bij welk bedrijf dan ook werken. Want: ze hebben geen keus, zo is de wet.

Hoe moeilijk het ook kan zijn, je hebt altijd de keus om te doen wat je wel of niet doet. Iedere ambtenaar of andere werknemer heeft de vrije keus om mee te werken aan om het even welke maatregel. Ook de directeur van een bank kan zijn grenzen aangeven en voor werkgevers is dit natuurlijk niet anders. En ik heb de vrije keus om een paspoort aan te schaffen (en mijn vingerafdrukken af te geven). Doe ik het niet dan word ik weliswaar de gevangene van mijn eigen land, maar ik héb de vrije keus.