Ik werk bij PostNL als postbezorger en binnenkort moeten we verplicht een smartphone bij ons hebben tijdens het werk. Daarover heb ik de volgende brief gestuurd naar mijn leidinggevende (mijn ‘teamcoach’ zoals dat tegenwoordig heet).

Ik zie de laatste tijd al die correspondentie voorbij komen over de introductie van de smartphone, alle vragen die er leven en de antwoorden die PostNL daarop probeert te geven. Mijn hart, mijn ziel, mijn buik en alle cellen in mijn lichaam zeggen: dit is ‘gewoon’ niet okee.

• Ik snap op zich wat PostNL hiermee probeert te bereiken, maar het genereren van meer data richting de klant en meer controle over het proces proberen te krijgen is niet de oplossing. Het schept een vals gevoel van hoop. PostNL pretendeert naar behoud van werkgelegenheid te zoeken en op die manier een brug te slaan naar een duurzame toekomst voor het bedrijf, terwijl het in mijn ogen zo duidelijk is dat ook de post die er nu nog is een digitale toekomst wacht. Van RTV-gidsen tot bankafschriften en verzekeringspapieren, het worden uiteindelijk allemaal web-applicaties en PDF-bestanden. Net zoals honderd jaar geleden de hoefsmid het verloor van de toekomst, zo zal het ook de papieren post vergaan. Door zich te verzetten tegen de toekomst en de werkelijkheid zet PostNL, en met haar een groot deel van het personeel, zich gevangen in het NU. In essentie is PostNL niet eerlijk tegen zichzelf en haar medewerkers.
• Een ander zorgwekkend punt is de app die PostNL hiervoor heeft ontwikkeld en de data die die app genereert. De app is buitengewoon machtig en eist nagenoeg totale controle over de telefoon om zijn werk te kunnen doen. Dat is op zich al niet tof, en ofschoon ik PostNL een integer bedrijf acht vrees ik de mogelijke gevolgen daarvan. De app heeft toegang tot heel veel zaken in een smartphone waar PostNL niets mee te maken heeft. Daarnaast zet het verzamelen van data vroeg of laat de deur open naar ‘dingen’ die we nu nog niet kunnen overzien, de zogenaamde function creep. Gegenereerde data krijgt gegarandeerd ooit een toepassing waar die helemaal niet voor bedoeld was. Toegangspoortjes bij parkeerplaatsen scannen tegenwoordig je kenteken en deze informatie wordt nu ook gebruikt door de belastingdienst om privé-rijden-met-de-auto-van-de-zaak op te sporen, de bijkomstige function creep. En het bevolkingsregister ging honderd jaar geleden vastleggen of iemand wel of niet Joods was. Het onvoorziene function creep gevolg kennen we: Nederland heeft het hoogste percentage vermoorde Joden van alle landen.
• Dat een PostNL medewerker via zijn/haar smartphone te traceren is vind ik een zeer ernstige inbreuk op de privacy. Het gaat helemaal niemand wat aan waar ik uithang, ook niet tijdens mijn werk. Het gaat er om dat ik mijn werk goed doe. Punt. Het traceren komt voort uit controle en controle komt voort uit angst en wantrouwen. En ook hier komt weer het function creep verschijnsel om de hoek kijken. Wie zegt dat de informatie waar-ik-op-welk-moment-was niet op een bepaald moment doorgespeeld wordt naar justitie (‘voor het nationale belang’), omdat er ergens wellicht een aanslag is gepleegd? En wat dan als het om een terroristische aanslag gaat? En wat dan als ik moslim ben? En wat dan als Geert Wilders premier is? Nu klinkt dit waarschijnlijk nog als een wilde en vergezochte fantasie, maar zo klonk het honderd jaar geleden ook om Joden uit te moorden.
• Het werken met de smartphone wordt verplicht gesteld, dat is ook niet okee want voor post bezorgen heb je in principe geen smartphone nodig. We doen het al eeuwen zonder en nu wordt het ineens verplicht. Het is pikken-of-slikken, het is chantage.
• Praktisch gezien lijkt het mij verschrikkelijk. Ik heb nooit mijn telefoon bij me want dan kan er ook niets mee gebeuren en zit ie mij ook niet in de weg. Ik moet er echt niet aan denken dat ik altijd dat ding bij me moet dragen en bij elk pakje mijn smartphone zou moeten pakken om een streepjescode te registreren en/of een foto te maken. Zie je het voor je? Ik heb een stapel post op mijn linkerarm en alleen mijn rechterarm vrij voor het hanteren van het pakje en de smartphone. Ook bij regen (alles nat!), sneeuw (koude handen!) en harde wind. Bah!
• Het werken met de smartphone gaat uiteraard ook gevolgen hebben voor de werktijden. Eerder klaar? Dan minder loon. Onderweg een aantal minuten stilgestaan omdat iemand de weg vroeg of om een plasje te doen? Dan minder loon. Wanneer deze mogelijkheden zich aandienen dan gaan ze ook benut worden.
• Tot slot het allerbelangrijkste: de ethische kwesties. Het feit dat PostNL aangeeft dat ze zowel de CAO als de wet geraadpleegd hebben omtrent het invoeren van de smartphone maakt al duidelijk dat ze met iets bezig zijn wat juridisch laakbaar is. En een juridisch systeem gaat over mensenrechten en bescherming van het individu. Zij die niet mee willen doen in deze smartphone-gekte moeten zich verdedigen, ook dat is een signaal dat er aan de fundamenten van mijn wezen getornd wordt. Daarnaast is de invoering van de smartphone weer een stapje in de richting van een verre (?) toekomst waarin alle mensen een chip ingeplant krijgen om de overheid (en bedrijven?) totale controle te geven. Aan deze toekomst wordt al hard gewerkt omdat ik mijn vingerafdrukken af moet geven voor het verkrijgen van een paspoort, anders word ik de gevangene van mijn eigen land, en iris-scans gaan binnenkort volgen. Een inktzwarte toekomst die onze kleinkinderen wellicht al gaan meemaken. Een toekomst die te vuur en te zwaard bestreden dient te worden.

Het boek van George Orwell getiteld “1984” gaat hierover en iedereen kent op zich de kreet “Big brother is watching you”, maar het lijkt niet echt door te dringen. Maar goed, je voelt het uiteraard al aankomen: ik neem afscheid van PostNL. Ik heb mijn ontslag ingediend.