Zijn wij de nieuwe Romeinen?


Euclides

Plato

Ptolemaeus

Pythagoras

Ooit, ruim tweeduizend jaar geleden, waren de Grieken het hoogtepunt van de menselijke beschaving. De wetenschap maakte een bloeitijd door en boekte grote vooruitgang op vele gebieden. Als ik nu door mijn wiskunde vademecum blader dan kom ik diverse Griekse namen tegen, ongetwijfeld zijn er wel een paar bij die u ook niet onbekend in de oren zullen klinken: Apollonius, Diocles, Euclides, Heron, Nicomedes, Plato, Ptolemaeus en Pythagoras. Wat mij vervolgens verbaast is dat er geen Romeinse namen genoemd worden in het boekje. Ik neem nauwkeurig het register door dat achterin staat en ik kom tot de opmerkelijke conclusie: er wordt niet één Romein vermeld in dit vademecum!


Het Colosseum te Rome

Dit is op z’n zachtst uitgedrukt toch wel heel bijzonder. Wij hebben op school allemaal uitgebreid les gehad over de Romeinen. Over het wereldrijk dat ze veroverd hebben en dat eeuwenlang stand hield, over de beschaving die zij verbreidden, hun kundige manier van oorlog voeren, hun organisatietalent, hun bouwkunst, hun infrastructuur, er is te veel om op te noemen. Maar als er gevraagd wordt om een stelling of wet of hypothese van een Romein te noemen dan wordt het oorverdovend stil. Voor wetenschappelijke vooruitgang zijn we kennelijk bij de Romeinen aan het verkeerde adres.

Rond het jaar 100 na Christus bereikt het Romeinse Rijk zijn hoogtepunt, daarna treedt het verval in. Op 23 augustus 476 valt Rome en is het definitief afgelopen met het Romeinse Rijk. Het jaar 476 is een keerpunt in de wereldgeschiedenis en markeert het begin van de Middeleeuwen. Deze periode kenmerkt zich door gebrek aan richting, er is (in het beste geval) stilstand. Religie en bijgeloof heersen, en de wetenschap komt in een neerwaartse spiraal. Ruim duizend jaar later (!) begint zich pas weer een trend de andere kant op af te tekenen.

De wetenschappelijke bloeiperiode van de Grieken wordt dan eindelijk voortgezet, maar het geografische zwaartepunt daarvan is overduidelijk verschoven van Zuid-Europa naar West-Europa. Ontdekkingen volgen elkaar in steeds hoger tempo op en bereiken een absoluut hoogtepunt in de periode van 1850 tot 1950. Nu, in het derde millennium, zijn we technologisch verder dan ooit. Maar als iemand u vraagt om een wetenschapper te noemen van na de Tweede Wereldoorlog dan moet u waarschijnlijk het antwoord schuldig blijven. Zijn wij de nieuwe Romeinen?

Karel de Vlieger,
2011