Vaak lezen we in een advertentie, of we zien het ergens in een winkel staan, dat iets gratis is. Neem je bijvoorbeeld een abonnement dan word je verteld dat het de eerste twee maanden gratis is, bestel je iets via internet dan wordt het boven een bepaald bedrag gratis thuis bezorgd en koop je van een bepaald product in de supermarkt nog een tweede exemplaar dan is de derde gratis. En zo zijn er legio voorbeelden te noemen waarbij er met het woord “gratis” wordt geschermd om op die manier de consument te verleiden tot een aankoop. We wéten natuurlijk wel dat al die toevoegingen met “gratis” nep zijn, maar omdat wij ons verstand zelden of nooit gebruiken en omdat wij bovendien materialistische mensen zijn mist het woord gratis zijn uitwerking niet. Een abonnement is niet de eerste twee maanden gratis, want voor de maanden die volgen is het abonnement simpelweg wat duurder gemaakt en zo worden die eerste twee maanden terugverdiend. Koop je voor een bepaald bedrag via internet dan heeft het desbetreffende bedrijf al zoveel winst gemaakt dat dat bedrijf daarna wel de verzendkosten voor zijn rekening wil nemen. En in de supermarkt, of in andere winkels, werkt het net zo. Je koopt twee producten, die eventueel voor de gelegenheid wat duurder zijn gemaakt, en vervolgens is het derde product gratis want die is dan al betaald middels de eerste twee producten. Voor de Westerling heeft gratis een magische klank en acuut zegt onze materialistische programmering “hebben, hebben, hebben” en we gaan voor de bijl. Gratis is de opstap naar het willen hebben. Zelfs datgene wat we willen hebben kan bijzaak worden, als we het uiteindelijk maar hebben. Het gebruik van gratis is inmiddels een oeroude marketingtruc, maar de uitwerking blijft onverminderd succesvol.

Bestaat gratis eigenlijk wel? In eerste instantie lijkt “ja” het logische en dus het goede antwoord. Ook al krijg ik iets echt gratis, een kado bijvoorbeeld, dan nog komt dat ‘iets’ toch wel ergens vandaan. Voor het kado zijn materialen gebruikt, er is misschien een boom voor omgehakt of een bepaald erts voor gedolven, en het kado is ook niet vanzelf bij mij gekomen (de kans is groot dat het vanuit een of ander Aziatisch land hiernaartoe is gevaren). Linksom of rechtsom is er voor het maken van het kado, zelfs als het een envelop met geld is, schade berokkend aan de planeet waarop wij wonen, er is de planeet iets ontnomen. En die schade moet weer goed gemaakt worden. Het gratis kado veroorzaakt een schuld aan Moeder Aarde. Uiteindelijk is het gratis kado niet gratis, maar veroorzaakt ergens een schuld die ingelost moet worden.

Dit kun je uiteraard allemaal vergezocht vinden, maar dat maakt het allemaal niet minder waar. Het universum is een kringloopsysteem. Vergelijk het met de wind. Omdat het waait betekent dat niet dat er ergens een plek ontstaat waar geen lucht is, omdat daar dan de lucht zou zijn weggewaaid. Alle wind leidt tot nieuwe wind om de ontstane ‘luchttekorten’ weer aan te vullen. En zo is deze planeet al miljarden jaren in de weer om alles te nivelleren. Het is dan ook een basiswet in de natuurkunde en de scheikunde.

Bestaat gratis dan echt niet? Wonderbaarlijk genoeg zou het universum zélf het ultieme gratis kunnen zijn. Een uit de hand gelopen energiefluctuatie is middels de oerknal het heelal geworden waarin wij leven. Voor zover we nu kunnen nagaan was dat proces, als enige, gratis.